Stretching là gì? Hướng dẫn giãn cơ trước và sau tập đúng cách
Stretching là một phần không thể thiếu trong mọi chương trình tập luyện – từ người mới bắt đầu đến vận động viên chuyên nghiệp. Dù vậy, nhiều người vẫn xem nhẹ hoặc thực hiện sai cách, dẫn đến hiệu quả tập luyện giảm sút, thậm chí chấn thương. Trong bài viết này, LiveFit sẽ giúp bạn hiểu rõ stretching là gì, các loại giãn cơ phổ biến và cách thực hiện đúng trước và sau buổi tập. 1. Stretching là gì và có tác dụng gì với cơ thể? 1.1 Stretching là gì? Stretching là gì? Stretching là thuật ngữ chỉ các động tác giãn cơ, giúp kéo căng các nhóm cơ và mô liên kết. Mục tiêu chính là tăng độ dẻo dai, phạm vi chuyển động và hỗ trợ phục hồi cơ bắp. 1.2 Stretching có giống warm-up hay cool-down? Không. Stretching là một phần trong warm-up (khởi động) hoặc cool-down (thư giãn), nhưng không đồng nghĩa. Warm-up: làm nóng toàn thân Stretching: kéo giãn cơ để tăng linh hoạt Cool-down: giúp cơ thể hồi phục sau tập 1.3 Lợi ích khi thực hiện stretching đúng cách Tăng phạm vi chuyển động khớp Giảm nguy cơ chấn thương Giảm cảm giác đau mỏi cơ sau tập Tăng lưu thông máu đến cơ bắp Hỗ trợ thư giãn, giảm stress 1.4 Tác dụng của stretching với dân văn phòng và người lớn tuổi Stretching là bài tập lý tưởng cho những người thường xuyên ngồi nhiều như dân văn phòng. Việc giữ nguyên tư thế giúp kéo giãn cột sống, tăng lưu thông máu và giảm đau mỏi lưng. Với người lớn tuổi, stretching giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng và hệ cơ – xương – khớp hoạt động linh hoạt hơn. 2. Các hình thức stretching phổ biến hiện nay 2.1 Static stretching Giãn tĩnh – giữ cơ ở trạng thái kéo căng trong 15–60 giây. Áp dụng sau tập để hỗ trợ phục hồi. 2.2 Dynamic stretching Giãn cơ có chuyển động nhẹ – dùng trước tập để kích hoạt nhóm cơ. 2.3 Ballistic stretching Giãn kiểu bật nhún mạnh – không phù hợp với người mới vì dễ gây chấn thương nếu thực hiện sai. 2.4 PNF stretching Giãn cơ kết hợp co cơ – thư giãn – kéo giãn lại. Thường cần người hỗ trợ, dành cho người tập nâng cao hoặc vận động viên. 3. Hướng dẫn stretching trước tập đúng cách Hướng dẫn stretching trước tập đúng cách 3.1 Mục tiêu Tăng nhiệt độ cơ Kích hoạt nhóm cơ chính chuẩn bị vận động Tăng phản xạ thần kinh – cơ 3.2 Động tác dynamic stretching phổ biến Leg swings – vung chân giãn hông và gân kheo Arm circles – xoay tay làm nóng vai Lunge with twist – giãn hông, đùi và lưng dưới Torso rotations – khởi động phần core và cột sống 3.3 Nguyên tắc khi stretching trước tập Không giữ tư thế quá lâu Mỗi động tác thực hiện 10–15 lần Không kéo giãn sâu khi cơ còn lạnh 4. Hướng dẫn stretching sau tập hiệu quả 4.1 Tác dụng Thư giãn nhóm cơ bị căng sau vận động Tăng tốc độ hồi phục Giảm nguy cơ đau cơ khởi phát muộn (DOMS) 4.2 Static stretching khuyến nghị Standing quad stretch – giãn đùi trước Seated hamstring stretch – kéo giãn gân kheo Chest opener – mở rộng cơ ngực và vai Child’s pose – giãn lưng và hông nhẹ nhàng 4.3 Cách thực hiện Giữ mỗi tư thế 20–30 giây Thở đều, không gồng cơ Không bật nhún, không cố ép biên độ vượt giới hạn 5. Lỗi thường gặp khi stretching và cách tránh 5.1 Stretching sai thời điểm Stretching tĩnh trước tập có thể làm giảm hiệu suất, đặc biệt trong các bài cần sức mạnh nhanh. 5.2 Không chú ý đến hơi thở Nín thở khiến cơ căng hơn và giảm hiệu quả kéo giãn. 5.3 Bỏ sót nhóm cơ quan trọng Chỉ giãn một phần (ví dụ: chân) mà bỏ qua vai, cổ, lưng dưới – dễ gây lệch cơ và mất cân bằng vận động. 6. Lịch stretching mẫu cho người tập gym tại LiveFit 6.1 Trước tập 5–7 phút dynamic stretching Tập trung vào nhóm cơ chính của buổi tập 6.2 Sau tập 5–10 phút static stretching Ưu tiên nhóm cơ vừa vận động hoặc toàn thân 6.3 Buổi stretching chuyên sâu hàng tuần LiveFit có lớp Mobility & Stretch 30 phút/tuần – giúp học viên nâng cao độ linh hoạt, cải thiện tư thế và phục hồi cơ hiệu quả hơn. 7. Stretching và vai trò trong phục hồi & hiệu suất thể thao 7.1 Stretching giúp phục hồi sau tập nặng Kéo giãn cơ giúp máu lưu thông tốt hơn Hỗ trợ đào thải axit lactic Giảm căng cơ, đau nhức sau tập 7.2 Stretching giúp cải thiện hiệu suất vận động Tăng phạm vi chuyển động khi squat, deadlift, press… Giảm nguy cơ chấn thương khi nâng tạ nặng Tăng sự phối hợp giữa các nhóm cơ 8. Stretching đúng cách tại LiveFit 8.1 Đánh giá thể trạng trước khi lên lịch stretching HLV kiểm tra độ linh hoạt khớp, tình trạng căng cơ, lệch cơ để thiết kế bài stretching phù hợp cho từng cá nhân. 8.2 Hướng dẫn kỹ thuật dễ hiểu, an toàn Học viên được hướng dẫn cách siết cơ, hít thở, kiểm soát biên độ một cách khoa học – không ép cơ thể vượt ngưỡng. 8.3 Kết hợp hợp lý trong giáo án tổng thể Stretching được đưa vào mọi buổi tập tại LiveFit: từ cardio, gym, HIIT đến yoga – đảm bảo học viên luôn tập luyện hiệu quả và phục hồi tốt. Kết luận Stretching không phải là phần “làm nhẹ nhàng cho vui” – nó là phần cốt lõi để bạn duy trì sự dẻo dai, phục hồi nhanh chóng và tập luyện bền vững.